FAYDALI BİLGİLER
3. Denizyolu Taşımacılığı
- Armatör : Gemi sahibi, taşıyıcı
- Acente nedir : Herhangi bir limanda armatör adına faaliyet gösteren, onun temsilciliğini yapan kuruluş
- NVOCC nedir: “Non Vessel Operating Common Carrier” (Gemi sahibi olmadan hukuken taşıyıcı sorumluluklarını kabul ederek taşıyıcı gibi hareket eden kargo konsodilasyoncusudur.)
- Co-loader : Diğer forwarder ların yüklerini kendi yükü ile konsolide ederek taşımacılık yapan
- Forwarder : Karayolu, havayolu, denizyolu, demiryolu taşımacılığını, gümrükleme ve sigorta hizmetlerinin operasyonunu gerçekleştiren, aktif bir acente ağına sahip olan organizatör firma
- Bill of Lading(B/L) : Denizyolu konşimentosu
- Master Bill of Lading (MBL / Ana Konşimento): Taşıyıcı (Armatör) tarafından düzenlenir. Shipper gönderen taraftaki forwarder, Consignee ve Notify Part alıcı tarafta ki forwarderdır.
- House Bill of Lading (HBL / Ara Konşimento) : Gönderen taraftaki Forwarder tarafından düzenlenir. Shipper satıcı , Consignee ve Notify Part Alıcıdır. Akreditifli işlemler de Consignee Banka, Notify part Alıcı firma olarak belirtilir.
- Seawaybill (Hat Konşimentosu): Bazı durumlarda alıcı forwarder kullanılmasını istemez. O zaman yükler hat(armatör) konşimentosuyla gelir. Master konşimentoda Shipper (Gönderici) Satıcı, Consignee (Alıcı) görünür.
- Telex Released: Bazı durumlarda alıcı taraftaki forwarder yada alıcı firma çıktı halindeki orijinal evrak yerine orijinal evrakların üzerine “TELEX RELEASED” kaşesi vurulmuş halde online ortamda evrak talep ederler
- Ordino (Delivery order) Yük Teslim Evrağı:
- Ordino Varış noktasında düzenlenir.
- Armatör orijinal MBL karşılığı forwarder’a , forwarder da orijinal HBL karşılığı ithalatçıya ordino verir.
- Ordino eşyanın mülkiyetini belirler. İthalatta Consignee «alıcı firma» orijinal konşimentoyu taşıcıya/forwarder a ibraz etmeden ordinoyu alamaz.
- Consignee (Alıcı) «to the order» yazıyorsa orijinal konşimentoyu kim getirirse taşıyıcı ordinoyu ona vermekle mükelleftir.
- Bazı durumlarda Satıcı orijinal konşimento göndermek yerine «telex release» de yapabilir. (Genelde ödemesini aldıktan sonra orijinal dökümanı alıcıya ulaştırmak için zaman kaybetmemek adına)
- Eşyanın gümrük rejimine tabi tutulabilmesi için ordino gümrüğe mutlaka beyan edilmelidir.
- Charter taşıma : Geminin tamamen yada kısmen (part kargo) kiralanarak yapılan taşımadır
- Charter party : Taşımacı ile armatör arasında yapılan sözleşmeye verilen isimdir
- Bulk yükleme : Konvansiyonel yük taşımacılığında dökme yükleme
- Broker: Armatörle yükleyici arasında aracılık yapan, komisyoncu
- Ro-Ro Taşımacılığı : Araç, treyler veya konteyner taşıyan gemilerle yapılan taşımacılık
- Storage : (Ardiye) Gümrüklü sahaya gelen konteynerin ve konteyner dışı yüklerin kapalı ya da açık sahada depolanması, saklanması vb. işlemler için liman tarafından alınan ücrettir.
- Demurage (Demuraj) : Geminin kendisine tanınan yükleme ve boşaltma süresini aşması yada konteyner içinde bekleyen yükün tanınan süreden önce gümrükten çekilip boşaltılmaması sonucu oluşan masraf
- Free time (Serbest süre) : Konteynırın demuraja girmeden bekleyebileceği süre. Süre aşımında demuraj tarifesi uygulanmaya başlar.
- THC Terminal Handling Cost): Limandaki elleçleme ücreti
- Geçici kabul : Türkiye’deki gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çıkarılması veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çıkan gümrükleme masrafıdır
- Seal: Mühür
- ISPS : (Internation ship & port facility security) Liman güvenlik ücreti
- TEU : (Twenty-foot equivalent Unit) 1 tane 20’lik konteynıra denk gelir. (yirmi ayak eşdeğer birimi)
- FEU : (Forty-food equivalent Unit) 1 tane 40’lik konteynıra denk gelir. (kırk ayak eşdeğer birimi)
- FCL – FULL CONTAINER LOADING – Komple konteynır yüklemesi
- LCL – LESS THAN CONTAINER LOADING – Parsiyel konteynır yüklemesi
- POL : (Port of Loading) Yükleme limanı
- POD : (Port of Discharge) Boşaltma limanı
- Transshipment: Aktarmalı taşıma; yükün bir gemiden bir başka gemiye aktarılması
- FREE IN (FI) : Limandaki yükleme ücreti navluna dahil olmaması
- FREE OUT (FO) : Limandaki tahliye ücreti navluna dahil olmaması
- LINER IN (LI) : Yükleme ücretinin armatöre ait olması
- LINER OUT (LO): Tahliye ücretinin armatöre ait olması
- FI-FO :Yükleme ve tahliye ücretleri navluna dahil değildir
- FI-LO :Yükleme ücreti navluna dahil değildir. Tahliye ücreti navluna dahil edilmiştir
- LI-FO :Yükleme ücreti navluna dahil edilmiştir. Tahliye ücreti navluna dahil edilmemiştir
- LI-LO :Yükleme ve tahliye ücretleri navluna dahil edilmiştir
- STUFFING : İstiflemek, yükü konteynere yerleştirme
- UNSTUFFING : Konteynerin içini boşaltma
- STEVEDORING : Gemiyi yükleme ve boşaltma hizmeti
- CAF : (Currency Adjustment Factor) Amerikan dolarındaki dalgalanmaların navluna eklenmesi
- BAF : (Bunker Adjustment Factor) Deniz aşırı taşımalarda fuel oil fiyatlarındaki dalgalanmaların belli oranda navluna dahil edilmesi
- PRİMAJ : Genellikle Türkiye’den ihracat navlunlarında kullanılan armatörün riskini azaltmak için koyduğu ek ücret
- WRS (War Risk Surcharge) : Savaş riski olan limanlara yapılan seferlerde navluna ilave olarak alınan ek ücret
- OWS (Over Weight Surcharge) : Ağır tonaj farkı
- SSC (Security Surcharge) : Güvenlik risklerine karşı armatörlerin talep ettiği navluna ek ücretler
- HCS (High Cube Surcharge) : High Cube konteyner için alınan ilave ücret
- IMCO SURCHARGE : Tehlikeli madde taşımalarında armatörün talep ettiği ek ücret
- PSS (Peak Season Surcharge): Yüksek Sezondan dolayı alınan ek ücret
- GRI (General Rate Increase) : Genel Navlun artışı
- EIS (Emergency Imbalance Surcharge): İthalat kargosunun ihracattan daha fazla olması durumunda armatörün boş konteynır pozisyonlamak için aldığı ek ücret
- LSA (Low Surfur Adjustment) : Düşük Surfür fiyat ayarlaması için alınan ek ücret
- OOG (Out of Gauge) : Ölçü dışı, taşmalı yükleme
- Freight collect (CC) : Alıcı ödemeli taşımalar
- Freight prepaid (PP) : Gönderici ödemeli taşımalar
- Denizyolunda 1 cbm (m3) kaç kg dır? 1.000 kg (1 ton’a) eşittir.
- Parsiyel (LCL) navlun hesaplaması: Parsiyel yüklemede m3 hesabı yapılarak gerçek ağırlık ile hacimsel ağırlık karşılaştırılır, hangisi fazla ise navlun hesaplaması onun üzerinden yapılır. İstiflenmez yüklerde palet yüksekliği 2,65 m üzerinden dikkate alınır.
- SOLAS (Safety of Life At Sea); Denizde Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi
- MARPOL ( Maritime Pollution) : Denizlerin Gemilerden Kirlenmesini Önleme Uluslararası Sözleşmesi
- IMDG (International Maritime Dangerous Goods) : Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği
SOLAS ve MARPOL’un ilgili bölümlerinde (IMDG) Code gerekli düzenlemeler detaylı bir şekilde açıklanmış ve bu maddelerin deniz yoluyla taşınması konusunda kanun hükmünü almışlardır.
- Kuru Yük Gemileri : Bulk Carrier Ship
- Tanker Gemileri : .Oil Ship
- Araç taşıyan Gemileri : RO-RO Ship
- Konteyner Gemiler : Container Ship
DWT- Bir geminin yük ve diğer ağırlıklar (yakıt, yağ, kumanya vb.) dahil, longton (1 longton = 1.016 kg) cinsinden taşıyabileceği en fazla ağırlık.
Handysize gemiler
- Handysize gemilerin taşıma kapasitesi azami 39,999 dwt kadardır.
- Bu gemilerde yük elleçleme için dört adet güverte üstü vinci ile beş adet yük ambarı bulunur. Bazı handysize gemiler ayrıca güvertede ahşap kütüklerin kolay yüklenmesine yönelik puntellerle(güverteye dik konulan demir çubuklar) donatılmıştır.
Handymax ve Supramax gemiler
- Handymax ve Supramax 60,000 dwt altı kapasiteye sahip dökme yük gemileridir.
- Bir Handymax gemisinin kapasitesi genellikle 35,000 ile 50,000 DWT arasındayken Supramax gemiler 50,000 ila 60,000 DWT ile kısmen daha büyük ebatlıdırlar.
- Bu dökme yük gemileri ağırlıklı olarak demir cevheri, kömür, çimento, bitirimli çelik, gübre ve tahıl gibi kuru yük taşımaktadır.
- Bir handymax gemi 5 yük ambarı ve 30 metrik ton kaldırma kapasitesine sahip 4 vinç ile tipik olarak 150-200 m (490-655ft) uzunluğundadır
Panamax gemiler
- Panamax gemilerin taşıma kapasitesi 60,000-79,999 dwt aralığındadır. Bu gemiler kömür, demir cevheri, tahıllar ile daha az oranda da olsa çelik ürünleri, çimento ve gübreler gibi küçük dökme yükler taşır. Panamax gemiler Panama Kanalında geçebilmektedirler ve bu sayede farklı ticaret rotalarına erişim açısından daha çok yönlüdürler.
Post Panamax
- Post-Panamax gemilerin taşıma kapasitesi 80,000 – 109,999 dwt aralığındadır. Bu gemiler standart Panamax gemilere kıyasla daha yüksek yük kapasitesiyle daha sığ su çekimi ve ene sahip olma eğilimindedir. Panama Kanalından transit geçemeseler de, bu gemiler özellikle su çekimi kısıtlı olan limanlardan yüksek kübik yüklerin yüklenmesi için tasarlanmışlardır.
Capesize
- Capesize gemilerin taşıma kapasitesi 110,000-199,000 dwt aralığındadır. Yalnızca dünyadaki en uzun limanlar bu büyüklükteki gemileri barındırabilecek altyapıya sahiptir. Capesize gemiler ağırlıklı olarak demir cevheri veya kömür ile daha az oranda da olsa tahılları genellikle uzun mesafe rotalarda taşımak için kullanılırlar.
Büyük demir cevheri gemileri (VLOC- very large ore carrier)
- Capesize gemilerin alt kategorisine 200,000 DWT üstü büyük demir cevheri gemileri (VLOC) ve büyük dökme yük gemileri (VLBC) dâhildir. Bu gemiler ağırlıklı olarak demir cevheri taşımak için tasarlanmıştır. Tahminlere göre capesize dökme yük gemilerinin yükünün %93’ünü demir cevheri ve kömür oluşturmaktadır.
- Standart bir capesize gemi 175,000 DWT civarındayken dökme cevher nakliye firmalarının git gide artan taleplerini karşılayabilmek üzere son zamanlarda 400,000 DWT kadar veya daha üstü dökme yük gemileri de inşa edilmiştir.
- Özel taşıma gerektiren sıvı ve akıcı yüklerin taşınmasında kullanılan, büyük boyutlu, güvertesinde çok sayıda boru devresi olan, ambar kapağı bulunmayan gemilerdir.
Tanker Gemisi ölçüleri ve kapasiteleri
- Ro-Ro, roll on ve roll off kelimelerinin kısaltılmasından türemiştir. Tekerlekli vasıtaların gemilerle bir yerden bir yere nakledilebilmesini ifade etmektedir. Bu tarz yükleri taşıyan gemilere Ro-Ro gemileri, bu tip taşımacılığa da Ro-Ro taşımacılığı denilmektedir.
- Ro-Ro gemilerinin tercih edilmesinde en büyük etkenlerden birisi de, şüphesiz fabrikada üretilen malın bir tek taşıyıcı araca sadece bir kez yüklenip boşaltılmasına olanak vermesidir. Böylece hem malın aktarımlar esnasında meydana gelebilecek hasarlara karşı korunması ve hem de daha az yol kat eden araçların yıpranma sürelerinin azalması sağlanmaktadır.
- Small feeder: 1.000 TEU
- Feeder : 1.001-2.000 TEU
- Feedermax : 2.001-3.000 TEU
- Panamax : 3.001-5.000 TEU
- Post Panamax : 5.001-10.000 TEU
- New Panamax : 10.001-14.500 TEU
- Ultra Large Container Vessel (ULCV) :14.501 TEU- +
- Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index), deniz taşımacılığında birim taşıma maliyetini ortaya koyması bakımından önem taşıyan ve dünya ekonomisindeki üretim ve büyümeyi dolaylı olarak yansıtması bakımından küresel ekonominin öncü göstergelerinden biridir.
- Temel olarak büyük tonaj (48bin-60bin ton (Supramax), 60bin-70bin ton (Panamax), 150bin tonluk Capesize) dökme yük taşımacılığını kapsamakta ve taşıma arz-talep dengesinin gelişimini sergilemektedir.
- Londra merkezli Baltic Exchange, Mayıs 1985’den bu yana Baltık kuru yük endeksini günlük olarak yayınlamaktadır. Bu endeks, brokerlerden gelen bilgilere göre sanayi üretiminde kullanılan temel hammaddelerin taşıma maliyetini ve taşımacılık rotalarının yoğunluğunu yansıtmaktadır. Hesaplama yapılırken sadece ham madde ve kuru yük taşıyan, sayıları belli olan gemilerin maliyetleri alınmaktadır.
- Kuru yük gemilerinde taşınan, demir cevheri, çelik, hububat, çimento, kömür ve bakır gibi çeşitli malların taşıma fiyatları, alıcı ve satıcılardan toplandıktan sonra bunların tek bir endeks ile ortalaması alınmaktadır. Böylece kuru yük taşımacılığına ödenen nakliye fiyatları ortalama bir veri haline getirilmekte ve günlük olarak izlenebilmektedir.
3.9. Konteynır Palet Yükleme Kapasiteleri
