FAYDALI BİLGİLER

4. Karayolu Taşımacılığı

  • Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi (UNECE)
  • Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (CEMT-UBAK) Conférence Européenne des Ministres des Transports /European Conference of Ministers of Transport )
  • Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği (IRU) International Road Transport Union
  • Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI)

    Uluslararası Taşıma Organizatörleri Dernekleri Federasyonu (FIATA) International Federation of Freight Forwarders Associations” olarak, Fransızca ‘da ki açılımı ise “”Federation Internationale des Associations de Transitaires et Assimiles
  • CMR (Convention Marchandise Routier) Uluslararası karayolu taşımacılığında koşulları standardize ederek taşıyıcının sorumluluklarını belirleyen bir sözleşmedir. Bu sözleşme 1978 yılında Cenevre’de yazılmış ve 1979 yılında Birleşmiş Milletler tarafından imzalanması için Dünya devletlerine gönderilmiştir. Ülkemiz 1995 yılında bu sözleşmeyi imzalayarak Uluslararası Karayolu nakliyesini bu sözleşmenin yükümlülükleri altında gerçekleştirmeye başlamıştır.
  • CMR Konvansiyonu (anlaşması) bir malın uluslararası taşınmasında göreceği zarar, ziyan, kayıp ve gecikmelerden gönderici, taşıyıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları saptayan, yükümlülükleri belirleyen, Birleşmiş Milletler’in yönetim ve gözetiminde uygulaması sağlanan çok uluslu bir anlaşmadır.
  • CMR Anlaşmasına taraf olan ülkelerden birine ve/veya bu ülkelere eşya taşınması hâlinde diğer ülke konvansiyona taraf olsun veya olmasın, taşıyıcının milliyetine bakılmaksızın anlaşmada öngörülen ve taşıyıcıya yüklenen yükümlülükler geçerlidir.
  • Bu anlaşma, özel durumlar dışında, yolun bir kısmında deniz, demir yolu, nehir, kanal veya hava yolu ile (yük boşaltılmadan) taşındığı hâllerde de taşımanın tümü için uygulanır.
  • CMR Anlaşması’na göre, taşıyıcı taşıma sırasında ortaya çıkan kayıp, hasar veya gecikmelerden sorumludur. Taşıyıcı ile gönderici arasında bir sözleşme yapılmış sayılır ve tarafların sorumlulukları sözleşmeye konularak gelenekselleşmiş hükümlere göre tayin edilir. Sorumluluk eksik brüt ağırlığın kilogramı başına 8.33 SDR (Special Drawing Rights (Özel çekme hakkı) nı aşmayacaktır.

      4.2.1. CMR Örneği

Almanya, Avusturya, Belçika, Lüksemburg,  Fransa, Hollanda,  İtalya, İspanya,  Portekiz, Danimarka, Finlandiya, İngiltere Birleşik Krallığı, Yunanistan, İsveç,  İrlanda, Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Ermenistan, Gürcistan, Macaristan, Makedonya, Norveç, Litvanya, Letonya, Moldovya, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Slovakya,  Slovenya, İsviçre, Türkiye, Bosna-Hersek,  Sırbistan, Karadağ, Kazakistan, İzlanda, Kırgızistan, Fas, Tunus, Beyaz Rusya, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, İran, Azerbaycan

  • Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı olarak adlandırılan bir konvansiyon olan UBAK, Avrupa’nın sınır geçişlerinin kolaylaştırılması, ülkeler arası ulaştırma ve gümrük mevzuatının uyumlaştırılmasının sağlanması amacıyla 17 Ekim 1953 tarihinde Brüksel’de Türkiye’nin de kurucu üye olarak yer aldığı 16 ülkenin katılımıyla kurulmuştur.
  • İlk kuruluşa katılan 16 ülke (Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, İspanya, Fransa, İngiltere, Yunanistan, İtalya, Lüksemburg, Norveç, Hollanda, Portekiz, İsviçre, İsveç ve Türkiye) 16 maddelik anlaşmayı imzalayarak kuruluşu resmileştirmiştir. Bugün 43 üyesi bulunmaktadır.
  • UBAK Belgelerinin üzerinde geçersiz olduğu ülkenin uluslararası harf kodu bir çember içinde «*» işareti ile kaplanmış olarak yer almaktadır.
  • Aramızda İkili Karayolu Anlaşması bulunan ülkeler ile bir yıl içerisinde yapılacak taşıma sayılarını belirleyen ve sefer sırasında aracın üzerinde bulunması gereken kıymetli evraklardan bir tanesidir. Yıllık veya dönemsel bazda dağıtılır. Geçiş belgeleri ülkeler ve taşıma şekillerine göre çeşitlilik gösterir. Her ülke ile geçiş belgesi kotamız ayrı olup evraklar da farklıdır.
  • Ülkemizde geçiş belgeleri C ve L2 yetki belgesi sahibi firmaların “kamyon, kamyon-römork, çekici+yarı-römork  ve yarı-römorkları” için düzenlenir.
  • İstiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geçiş belgesi verilmez. Kara sınır kapılarımız olan komşu ülkelere yönelik 2’li taşımalarda; 3,5 ton ve üzeri araçlara, oto taşımaları ve özel donanımlı taşıtlara verilir.
  • Firmaların taşıma tip ve güzergâhlarına göre tahsis edilecek geçiş belgelerinin koşulları, her sene Ulaştırma Bakanlığı tarafından yayımlanan “Geçiş Belgesi Dağıtım Esasları Yönergesi” ile belirlenmekte ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin ilgili Ticaret Odalarınca tahsisi yapılmaktadır
  • Çok Girişli Geçiş Belgesi: Belçika, Fransa, Almanya için kullanılır. Bu belge ile Transit geçiş, yükleme, ve boşaltma yapılır.
  • İkili geçiş belgesi: İki ülke arasında yapılan bir taşımada varış ülkesinde ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • Transit Geçiş Belgesi: Varış ülkesine gidişte güzergâh üzerinde transit geçilen her bir ülke için ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • Üçüncü Ülke Geçiş Belgesi: Aracın kayıt ülkesi haricinde bir ülkeden yük alıp yine kayıt ülkesi dışında başka bir ülkeye taşıması durumunda iki ülke için ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • d) Dönüş Yükü belgesi: Varış ülkesi dışında herhangi bir ülkeden alınan yük için ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • Aramızda İkili Karayolu Anlaşması bulunan ülkeler ile bir yıl içerisinde yapılacak taşıma sayılarını belirleyen ve sefer sırasında aracın üzerinde bulunması gereken kıymetli evraklardan bir tanesidir. Yıllık veya dönemsel bazda dağıtılır. Geçiş belgeleri ülkeler ve taşıma şekillerine göre çeşitlilik gösterir. Her ülke ile geçiş belgesi kotamız ayrı olup evraklar da farklıdır.
  • Ülkemizde geçiş belgeleri C ve L2 yetki belgesi sahibi firmaların “kamyon, kamyon-römork, çekici+yarı-römork  ve yarı-römorkları” için düzenlenir.
  • İstiap haddi 10 tondan az olan taşıtlara geçiş belgesi verilmez. Kara sınır kapılarımız olan komşu ülkelere yönelik 2’li taşımalarda; 3,5 ton ve üzeri araçlara, oto taşımaları ve özel donanımlı taşıtlara verilir.
  • Firmaların taşıma tip ve güzergâhlarına göre tahsis edilecek geçiş belgelerinin koşulları, her sene Ulaştırma Bakanlığı tarafından yayımlanan “Geçiş Belgesi Dağıtım Esasları Yönergesi” ile belirlenmekte ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin ilgili Ticaret Odalarınca tahsisi yapılmaktadır
  • Çok Girişli Geçiş Belgesi: Belçika, Fransa, Almanya için kullanılır. Bu belge ile Transit geçiş, yükleme, ve boşaltma yapılır.
  • İkili geçiş belgesi: İki ülke arasında yapılan bir taşımada varış ülkesinde ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • Transit Geçiş Belgesi: Varış ülkesine gidişte güzergâh üzerinde transit geçilen her bir ülke için ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • Üçüncü Ülke Geçiş Belgesi: Aracın kayıt ülkesi haricinde bir ülkeden yük alıp yine kayıt ülkesi dışında başka bir ülkeye taşıması durumunda iki ülke için ibraz edilmesi gereken belgedir.
  • d) Dönüş Yükü belgesi: Varış ülkesi dışında herhangi bir ülkeden alınan yük için ibraz edilmesi gereken belgedir.

      4.6. Transit Rejimleri

Ulusal Transit Rejimi, Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde başlayıp, yine Türkiye Gümrük Bölgesinde biten transit rejimini ifade etmektedir. Örneğin Ambarlı Gümrük Müdürlüğüne bağlı bir antrepoda bulunan serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın Karaman Gümrük Müdürlüğünde Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulmak istenmesi durumunda mezkur eşyanın İstanbul’dan Karaman’a transit işlemleri, Ulusal Transit Rejimi kapsamında yapılmakta olup, “TR” rejim kodu kullanılmaktadır.

1987 yılında imzalanan Ortak Transit Sözleşmesine taraf olan AB ve EFTA üyesi ülkeler arasında eşyanın gümrük vergilerinin askıya alınarak taşındığı sistemdir. Bu taşıma işlemi 2005 yılından itibaren “Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi” (NCTS) adı verilen sistem ile elektronik mesajlar kullanılarak beyan ve takip edilmektedir.

Ülkemiz, 1 Aralık 2012 tarihinde Ortak Transit Sözleşmesine katılarak, NCTS uygulamasına dahil olmuş ve taşımacılık sektörü açısından Avrupa Birliği’ne entegre olmuştur. Sistem halihazırda Türkiye ile birlikte 35 ülke tarafından kullanılmaktadır. Eşyanın topluluk statüsüne göre T1, T2 gibi rejim kodları kullanılır. Ortak Transit Rejimi kapsamında Türkiye’den bir AB ve/veya EFTA ülkesine yapılacak karayolu taşımasında örneğin Ankara’dan açılacak T1 beyannamesi ile Londra ya da Oslo’ya kadar eşyanın tek beyan ve tek teminat ile taşınması Ortak Transit Rejimi sayesinde mümkündür.

  • Tır Karnesi; IRU (Uluslararası Karayolları Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan karnedir. Ticaret odasından alınır. Tır karnesi ile yükleme ve boşaltma ülkesinde en fazla toplam 4 ayrı gümrükte işlem yapılır. (14 yaprak için)
  • Tır Karnesi Örneği – Örnek Döküman İçin Tıklayınız…
  • NCTS (New Computerized Transit System); Yeni Bilgisayarlı Transit sisteminde sınırlama yoktur. Araç istediği kadar farklı gümrükte işlem yapabilir. Tabi bu aracın sefer süresini uzatacağından çokta fazla olmaması için taşıyıcı tarafından uygun planlama yapılır. Gümrük idareleri arasındaki haberleşme tamamen sistem üzerinden yapılır
  • T1; Topluluk (AB) eşyası olmayan bir malın Transit Sözleşmesine taraf ülkelerde gümrük vergileri ödenmeksizin taşınmasına olanak sağlayan Birlik prosedürüdür. Türkiye’den AB ye giden tüm yüklerde T1 açılır.
  • T1 Örneği. Örnek Döküman İçin Tıklayınız…
  • T2; Topluluk (AB) eşyasının Transit Sözleşmesine taraf ülkelerde gümrük vergileri ödenmeksizin taşınmasına olanak sağlayan Birlik prosedürdür. Türkiye’ye olan taşımalarda Sözleşmeye taraf ülkelerde açılan T2 beyannameleri sıklıkla kullanılır.
  • T2 Örneği. Örnek Döküman İçin Tıklayınız…
  • T1/T2 Açılması zorunlu mudur?
    • T1/T2 işlemleri olmasa da, uluslararası taşımacılıkta gümrük vergilerini garanti eden bir transit belge zorunludur. T1/T2 belgelerinin yanı sıra ilgili ülkenin mevzuatına göre TIR Karnesi, ATA Karnesi ve ulusal transit belgelerinden birisi ile de taşıma yapılabilir.
  • EX-1 ; İhracat beyannamesi
  • LRN (Local Reference Number); asıl sorumlu tarafında transit beyannamesinin sistem üzerinden düzenlenmesi ile sistem tarafından otomatik olarak verilen bir tescil numarasıdır.
  • MRN (Movement Reference Number); LRNalmış bir transit beyannamesinin hareket idaresince kabul, tescil ve muayenesi sonucunda sistem tarafından otomatik olarak verilen global bir tescil numarasıdır.
  • Ata Karnesi: ATA karneleri uluslararası Geçici İthalat Sözleşmesi (kısaca İstanbul Sözleşmesi) ve Ekleri kapsamında, taraf ülkeler arasında, başka herhangi bir belgeye gerek duyulmaksızın, eşyanın geçici olarak ithalat ve ihracatını sağlayan gümrük belgeleridir. Bir başka ifade ile milletlerarası ticari ve kültürel faaliyetlerin artırılması için eşyaların geçici olarak vergiden muaf ithal edilmesi amacıyla düzenlenen karnedir.
    • ATA karnesi ile gelen tüm eşya için ithalat işlemi sırasında, ne gümrüklerce ne de ithalatçı tarafından başka bir işlem yapılması gerekmemektedir. Gelen eşyanın gerek ithalatında, gerekse yeniden ihracında gümrüklerden geçiş süresinin kısaltılması sağlanmaktadır. ATA karnesi kullanmak isteyen kişi veya kuruluşların, yurtdışına götürülecek eşyanın çeki listesini eklediği dilekçesi ile birlikte, karne dağıtımı konusunda yetkili odalara müracaat etmeleri gerekmektedir. ATA karnesi kullanmak isteyen kişi veya kuruluşların, taşınacak eşya için gereken teminatı odaya vermesi durumunda ATA karnesini alabilmektedir.
    • ATA karnesinin geçerlilik süresi bir yıldır. ATA karnesi hamillerine, ATA karnesinin geçerlilik süresi içinde olmak kaydıyla bir ATA karnesi ile birden fazla akit taraf ülkesine birden fazla geçici ithalat yapma olanağı sunar.
    • ATA sözleşmesine üye 72 ülke bulunmaktadır.
    • ATA KARNESİ ağırlıklı olarak yurtdışı fuarlara katılım, tamir , bakım amaçlı yurt dışına gönderilen eşyalar için kullanılır.
  • Ata Karnesi Örneği ; Örnek Döküman İçin Tıklayınız…

      4.8. Trailer (Römork) ölçüleri – Örnek Döküman İçin Tıklayınız…

      4.9. Standart Römork palet yükleme kapasiteleri –  Örnek Döküman İçin Tıklayınız…